Toczeń rumieniowaty

Choroby o podłożu autoimmunologicznym to takie, w których struktury organizmu są atakowane oraz niszczone w trakcie procesu nieprawidłowo przebiegającej odpowiedzi immunologicznej. W medycynie znanych jest cały szereg skórnych zespołów autoimmunologicznych. Przykład mogą stanowić w szczególności choroby tkanki łącznej – toczeń rumieniowaty (lupus erythematosus), twardzina (sclerodermia) oraz choroby pęcherzowe o podłożu autoimmunologicznym – pęcherzyca (pemphigus), pemfigoid (pemphigoid).

Rodzaje tocznia rumieniowatego

Choroby tkanki łącznej to stany patologiczne o podłożu autoimmunologicznym, różniące się między sobą obrazem klinicznym, jak również przebiegiem oraz odmiennymi metodami terapeutycznymi. Ich przykładem jest toczeń rumieniowaty (lupus erythematosus) – przewlekła autoimmunologiczna choroba zapalna o nawrotowym charakterze. Toczeń może przyjmować postać o różnym nasileniu zmian chorobowych, od postaci ograniczonych, przez skórne do układowych. W toczniu układowym (systemic lupus erythematosus) może dojść do zajęcia każdego narządu. Analizy wskazują występowanie tej dolegliwości u od 2 do 5 na 100 tys. osób. Na toczeń układowy dziewięć razy częściej chorują kobiety niż mężczyźni.

Przyczyny i objawy tocznia rumieniowatego

Pierwsze objawy pojawiają się najczęściej pomiędzy 20 a 40 rokiem życia. Przebieg choroby u mężczyzn charakteryzuje się większą gwałtownością. Okoliczności ekspansji tocznia układowego obecnie nie są znane. Nie mniej jednak występują czynniki predysponujące pojawienie choroby. Należą do nich czynniki genetyczne (osoby rasy białej chorują 2–3 razy rzadziej niż pochodzące z Karaibów, Afryki itp.); czynniki hormonalne (stosowanie środków antykoncepcyjnych, hormonalnej terapii zastępczej); czynniki środowiskowe (światło słoneczne, palenie papierosów, leki itp.). Symptomy kliniczne choroby pojawiają się w 65%–85% przypadków i dotyczą przede wszystkim skóry. Zmiany zapalne występujące na twarzy to rumienie w kształcie motyla na nosie i policzkach, nadżerki i owrzodzenia w okolicy błon śluzowych jamy ustnej itp. Natomiast objawy ogólne występujące w toczniu układowym to przede wszystkim bóle stawowe, mięśniowe, powiększenie węzłów chłonnych, hepatosplenomegalia, zapalenie opłucnej itp.

Przebieg tocznia rumieniowatego

Przebieg choroby jest różnorodny, przewlekły i nawrotowy. Od przypadków bardzo ciężkich z zajęciem układu krążenia, ośrodkowego układu nerwowego oraz nerek, do przypadków łagodnych z okresami remisji. Toczeń układowy współwystępuje z chorobami miedzy innymi takimi jak cukrzyca, atopowe zapalenie skóry, nowotwory, fibromialgia, depresja, stany lękowe. Powikłania związane z przebiegiem choroby zwykle wynikają z samego jej przebiegu, ale również z wykorzystywanego sposobu leczenia.

Leczenie tocznia rumieniowatego

Ogólne zalecenia terapii dotyczą przede wszystkim rzucenia palenia papierosów, unikania ekspozycji na niską temperaturę, kontroli masy ciała, zrezygnowania z leków mogących uaktywnić toczeń (antykoncepcja). W ciężkich przypadkach wykorzystywane są kortykosteroidy wraz z lekami immunosupresyjnymi. Leczenie wspomagające obejmuje leki przeciwmalaryczne (Arechin) oraz leki internistyczne. Niezbędna jest również kontrola chorób współistniejących.